Biura: Biuro Poselskie Agnieszki Dziemianowicz-Bąk we Wrocławiu Józefa Haukego-Bosaka 17 l. 1 50-447 Wrocław kontakt@dziemianowicz-bak.pl tel. 799 770 114. Biuro Poselskie Agnieszki Dziemianowicz-Bąk w Kłodzku Wojska Polskiego 18 57-300 Kłodzko kontakt@dziemianowicz-bak.pl tel. 799 770 114. Biuro Poselskie Agnieszki Dziemianowicz-Bąk w scharakteryzujesz rozmieszczenie i wielkość miast w Polsce oraz w zamieszkiwanym regionie; wymienisz funkcje miast. 1. Kształtowanie się sieci miejskiej w Polsce W Polsce jest obecnie 954 miast (stan na 1 stycznia 2021 roku). Większość z nich prawa miejskie otrzymała w średniowieczu. Niektóre małe miasta później te prawa utraciły Ucz się z Quizlet i zapamiętaj fiszki zawierające takie pojęcia, jak Czynniki Przyrodnicze, Czynniki Społeczno-ekonomiczne, Czynniki Historyczne itp. Posłanka. Klub/koło: Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska - Platforma Obywatelska, Nowoczesna, Inicjatywa Polska, Zieloni. Data i miejsce urodzenia: 1989-08-22, Warszawa. Zawód: przedsiębiorca. Wykształcenie: wyższe. Mgr. stosunków międzynarodowych na Collegium Civitas w Warszawie. Prowadziła własną firmę z branży reklamowej i W ten sposób liczba miast w Polsce wzrośnie do 954, z czego 2/3 wchodzi w skład gmin miejsko-wiejskich, a reszta tworzy samodzielne miasta gminy, z których 66 największych ma jednocześnie Miasta w Polsce. Rozmieszczenie miast w Polsce (stan z 1 stycznia 2019) Budynki Warsaw Spire – Warszawa. Wawel – Kraków. Stary Ratusz – Wrocław. Księży Młyn – Łódź. Archikatedra Świętych Apostołów Piotra i Pawła – Poznań. Kościół św. Katarzyny – Gdańsk. Stąd rozrost ekumeny, która obejmuje znaczące części kontynentów. Zestawienie mapy rozmieszczenia ludności i mapy fizycznej pozwala określić warunki, których ludzie unikają, czyli co stanowi barierę osadniczą. Jedną z nich jest brak wody ( bariera wodna ), stąd prawie bezludne pustynie Afryki, Azji czy Australii. pAUBTM6. W Polsce rozmieszczenie ludności jest nierównomierne/równomierne. Najwięcej ludności mieszka na północy/ południu Polski ze względu na występowanie surowców i rozwój przemysłu. Momio wachań od lat 90 XXw. liczba ludności Polski, podobnie jak i całego kontynentu, niewiele się zmieniła/ dużo się zmieniła. Liczba kobiet w Polsce przeważa do 50roku życia/ po 50roku życia. Od 1990 roku maleje/ rośnie udział osób w wieku 65lat i więcej. Przyrost naturalny w ostatnich latach w Polsce jest niski/ średnio wynosi ok ........ Elektrownia jest miejscem, w którym dzięki całej specjalnej infrastrukturze następuje zamiana pewnego rodzaju energii na energię elektryczną. Na przykład w elektrowniach wiatrowych w energię elektryczną przetwarzana jest energia wiatru. W Polsce działają elektronie cieplne, wodne i wiatrowe. Elektrownie cieplne są opalane węglem kamiennym lub węglem brunatnym, a także biomasą. Elektrownie opalane węglem kamiennym to elektrownia Kozienice w Świerżu Górnym (woj. mazowieckie), Rybnik w Rybniku (woj. śląskie), Dolna Odra w Nowym Czarnowie (woj. zachodniopomorskie), Jaworzno, Łaziska, Łagisza, Halemba na Górnym Śląsku, Ostrołęka na Mazowszu, Siersza w Trzebini, Skawina, (woj. małopolskie), Stalowa Wola położona w województwie podkarpackim. Elektrownie opalane zarówno węglem kamiennym, jak i biomasą, to elektrownia Opole w Brzeziach, Połaniec w Zawadzie w województwie świętokrzyskim. Elektronie opalane węglem brunatnym to przede wszystkim jedna z największych i najbardziej wydajnych elektrowni w Polsce Bełchatów w Rogowcu w województwie łódzkim, ale również elektrownia Pątnów w Koninie (woj. wielkopolskie) i Adamów w Turku (woj. wielkopolskie). Elektrownie opalane zarówno węglem brunatnym jak i biomasą są w Polsce dwie, a mianowicie jest to elektrownia Turów w Bogatyni w województwie dolnośląskim oraz elektrownia Konin w Wielkopolsce. Elektrociepłownie również mogą być opalane węglem kamiennym, brunatnym, biomasą oraz gazem ziemnym jak również olejem napędowym. Do tych zużywających węgiel kamienny należy elektrociepłownia Siekierski I Żerań leżące w stolicy kraju, Białystok, Kraków, Chorzów, Wrocław, Lublin – Megatem, Blachownia w Kędzierzynie – Koźle, Pomorzany w Szczecinie. Elektrociepłownie, które obok węgla kamiennego zużywają biomasę to elektrociepłownia Ostrołęka na Mazowszu, Jaworzno, Czechnica w Siechnicach w województwie dolnośląskim, Płońsk, Łódź. Elektrociepłownia Lublin – Wrotków jest opalana węglem kamiennym i gazem ziemnym, natomiast samym gazem ziemnym Elektrociepłownia Zawidawie we Wrocławiu. Olej napędowy wykorzystują elektrociepłownie umiejscowione w Toruniu i Zielonej Górze. Elektrownie wodne mogą być szczytowo-pompowe lub przepływowe. Pierwsze z nich to Żarnowiec położona na Jeziorze Żarnowieckim w województwie pomorskim, Wodna Porąbka – Żar na rzece Sole w Międzybrodziu (woj. śląskie), Solina na Jeziorze Solińskim w województwie podkarpackim, Żydowo na Jeziorze Kwiecko na Pomorzu, Niedzica na Jeziorze Czorsztyńskim (woj. małopolskie), Porąbka na Sole na Górnym Śląsku. Elektrownie przepływowe to Włocławek na Wiśle, Rożnów na Dunajcu, Koronowo (woj. kujawsko-pomorskie) na Brdzie, Dębe (woj. mazowieckie) na Jeziorze Zegrzyńskim, Tresna, Porąbka na rzece Sole (woj. śląskie), Czchów na Dunajcu. Elektrownie wiatrowe w Polsce usytuowane są głównie na północy kraju, gdzie są silne i w miarę regularne wiatry. W województwie zachodniopomorskim należy wymienić Elektrownię Wiatrową Barzowice i Elektrownię Wiatrową Cisowo w okolicy Darłowa, Zagórze, Park Wiatrowy Tymień, Farma Wiatrowa Lake, Karścino, Tychowo, Karcino, Kamionka, Kukinia, Resko, Karwice, Marszewo, Banie – Kozielice, Jagniątkowo. W województwie pomorskim funkcjonuje Farma Wiatrowa Wicko, Nowy Staw, Pelpin, Zajączkowo, Suwałk, Lotnisko. Elektrownie wiatrowe położone w województwie warmińsko-mazurskim to Kisielice, Farma Wiatrowa Gołdap, Korsze. Województwo kujawsko-pomorskie zawiera takie elektrownie jak Farma Wiatrowa Gawłowice, Linowo, Inowrocław. Pozostałe elektrownie wiatrowe znajdują się również na południu kraju w województwie opolskim, podkarpackim oraz lubelskim, dolnośląskim i mazowieckim. [SIÓDMA KLASA] Przepisz do zeszytu poniższe zdania z właściwymi określeniami lub nazwami. A. Około 75% miast w Polsce stanowią ośrodki miejskie liczące mniej / więcej niż 20 tys. mieszkańców. B. Największym miastem w Polsce jest Kraków / Warszawa. C. Rozmieszczenie miast w Polsce jest równomierne / nierównomierne. A. Około 75% miast w Polsce stanowią ośrodki miejskie liczące mniej niż 20 tys. mieszkańców. B. Największym miastem w Polsce jest Warszawa. C. Rozmieszczenie miast w Polsce jest nierównomierne. Czy polskie miasta rozwijają się zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju? Na ile warunki życia w naszych miastach różnią się od innych europejskich miast? W roku 2008, po raz pierwszy w historii, globalna populacja miejska liczebnie przewyższyła ludność wiejską. Według prognoz do 2050 r. dwie trzecie światowej populacji będzie mieszkać na obszarach miejskich. Na stronie Ośrodka Informacji ONZ w Warszawie można przeczytać: Obecnie 3,5 miliarda ludzi – tj. połowa populacji ludzkiej – mieszka w miastach, a według prognoz do 2030 roku w miastach będzie mieszkać 5 miliardów ludzi. W nadchodzących dekadach na kraje rozwijające się przypadnie 95% ekspansji urbanistycznej. Dziś 883 milionów ludzi mieszka w slumsach, głównie we wschodniej i południowo-wschodniej Azji. Miasta na świecie zajmują zaledwie około 3% obszaru Ziemi, jednocześnie zużywają one 60-80% energii i wytwarzają 75% emisji dwutlenku węgla. Gwałtowna urbanizacja wywiera wpływ na wielkość zasobów słodkiej wody, ilość ścieków, środowisko naturalne i zdrowie publiczne. W 2016 roku 90% mieszkańców miast oddychało zanieczyszczonym powietrzem. Wskutek zanieczyszczenia powietrza zmarło 4,2 mln ludzi. Ponad połowa światowej populacji miejskiej była narażona na poziom zanieczyszczenia powietrza co najmniej 2,5 razy wyższy niż wynosi poziom dopuszczalny. Europa jest jednym z najbardziej zurbanizowanych kontynentów na świecie. Ponad dwie trzecie ludności Europy mieszka na obszarach miejskich, a według prognoz odsetek ten będzie jeszcze wyższy. Przewiduje się, że udział europejskiej populacji miejskiej wzrośnie do ok. 80% do roku 2050. Miasta mają zatem zasadnicze znaczenie dla dobrostanu i jakości życia obywateli. Biorąc pod uwagę powyższe informacje, nie dziwi fakt, że warunki życia w miastach znalazły się wśród innych celów zrównoważonego rozwoju. A konkretnie jest to 11 cel - sprawić, by miasta i osiedla ludzkie były przyjazne, bezpieczne, odporne i zrównoważone. Obszary miejskie to ośrodki rozwoju gospodarczego, kulturalnego i społecznego. Przyciągają możliwościami zatrudnienia, edukacji, rozrywki i kultury. Duże skupiska ludzi to także szereg wyzwań związanych z ich mobilnością (transport publiczny i prywatny), dostępnością mieszkań i warunkami mieszkaniowymi, planowaniem i zagospodarowaniem przestrzennym, infrastrukturą, instalacją wodno-kanalizacyjna i odwadniającą, gospodarką odpadami itd. Innym rodzajem wyzwań jest walka z negatywnym wpływem miast na środowisko naturalne, zła jakość powietrza, hałas, bezpieczeństwo mieszkańców itp. Zgodnie z Agendą ONZ na rzecz zrównoważonego rozwoju - miasta, ich stabilny i zrównoważony rozwój oraz bezpieczeństwo mieszkańców zostało zapisane jako 11 Cel Zrównoważonego Rozwoju. Rozwój miast i innych osiedli ludzkich powinien się odbywać z poszanowaniem praw wszystkich do mieszkania, dostępu do podstawowych usług, publicznego transportu i terenów zielonych, energii przy jednoczesnym ograniczeniu zużycia zasobów naturalnych i wpływu na środowisko. Zadania w ramach 11 Celu Zrównoważonego Rozwoju Do 11 Celu Zrównoważonego Rozwoju przypisane są zadania wymienione poniżej: Do 2030 roku zapewnić wszystkim ludziom dostęp do odpowiednich, bezpiecznych i przystępnych cenowo mieszkań oraz podstawowych usług, a także poprawić warunki życia w slumsach; Do 2030 roku zapewnić wszystkim ludziom dostęp do bezpiecznych, przystępnych cenowo, zrównoważonych i łatwo dostępnych systemów transportu, podnieść poziom bezpieczeństwa na drogach, zwłaszcza poprzez rozwój transportu publicznego, zwracając szczególną uwagę na potrzeby grup szczególnie wrażliwych, kobiet, dzieci, osób niepełnosprawnych oraz osób starszych; Do 2030 roku zintensyfikować zrównoważoną urbanizację sprzyjającą włączeniu społecznemu oraz możliwości partycypacji w zintegrowanym i zrównoważonym planowaniu i zagospodarowaniu ludzkich osiedli we wszystkich krajach; Wzmocnić wysiłki na rzecz ochrony i zabezpieczenia światowego dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego; Do 2030 roku znacząco zmniejszyć liczbę zgonów w wyniku katastrof naturalnych, w tym powodzi oraz zmniejszyć liczbę osób nimi dotkniętych; znacząco obniżyć bezpośrednie straty ekonomiczne w stosunku do globalnego PKB, poniesione w wyniku katastrof, w szczególności katastrof związanych z wodą, skupiając się na ochronie osób ubogich i grup szczególnie wrażliwych; Do 2030 roku zmniejszyć wskaźnik per capita niekorzystnego oddziaływania miast na środowisko, zwracając szczególną uwagę na jakość powietrza oraz gospodarkę odpadami komunalnymi i innymi rodzajami odpadów; Do 2030 roku zapewnić łatwy i powszechny dostęp do bezpiecznych terenów zielonych sprzyjających integracji społecznej i takiej samej przestrzeni publicznej, szczególnie kobietom, dzieciom, osobom starszym i osobom niepełnosprawnym; Wspierać korzystne ekonomicznie, społecznie i środowiskowo połączenia pomiędzy obszarami miejskimi, podmiejskimi i wiejskimi poprzez wzmocnienie planowania zagospodarowania na poziomie krajowym i regionalnym; Do 2040 roku znacząco zwiększyć liczbę miast i osiedli ludzkich przyjmujących i wdrażających zintegrowane polityki i plany, służące zwiększeniu inkluzywności, efektywności wykorzystania zasobów naturalnych, łagodzeniu skutków i lepszemu przystosowaniu do zmian klimatycznych, budowaniu odporności na skutki katastrof, a także rozwijać i wdrażać kompleksowe rozwiązania, służące lepszemu zarządzaniu ryzykiem katastrof na wszystkich poziomach, zgodnie z Ramowym Programem Działania na lata 2015–2030, na rzecz Ograniczania Ryzyka Katastrof (Sendai Framework for Disaster Risk Reduction 2015-2030). Wspierać kraje najsłabiej rozwinięte, w tym poprzez pomoc finansową i techniczną, w budowaniu zrównoważonych i stabilnych budynków z wykorzystaniem miejscowych materiałów. Realizacja Celów Zrównoważonego Rozwoju w Unii Europejskiej Do realizacji celów zrównoważonego rozwoju zobowiązały się kraje członkowskie Unii Europejskiej. W ramach UE Eurostat monitoruje postępy w realizacji zadań przypisanych do 17 Celów Zrównoważonego Rozwoju w tym oczywiście celu 11 w zakresie zrównoważonego rozwoju miast. Zapisane w rezolucji ONZ zadania nie są najczęściej precyzyjnie określone, wyznaczają kierunek zmian i tak też w raportach Eurostatu są prezentowane w perspektywie krótkookresowej (5 lat) i długookresowej (15 lat). Część wskaźników wykorzystywana do monitorowania celu 11 „Zrównoważone miasta i społeczności” jest również wykorzystywana do weryfikacji postępów w zakresie innych celów, np. celu 1 dot. ubóstwa oraz celu 3 dot. zdrowia. Dotyczy to też innych wskaźników np. zrównoważony transport jest włączany do kilku celów zrównoważonego rozwoju związanych z energią, wzrostem gospodarczym, bezpieczeństwem żywnościowym, zdrowiem, infrastrukturą oraz miastami i osiedlami ludzkimi. Publikowane przez Eurostat dane pozwalają na porównania między krajami. Eurostat nie publikuje jeszcze pełnych danych za poprzedni rok dlatego w poszczególnych raportach będziemy się opierać na najnowszych pełnych danych. Oznacza to również, że prezentowane dane odnosić się będą często do sytuacji sprzed pandemii COVID-19. Istnieją obawy, że pandemia zakłóciła pozytywny rozwój w niektórych obszarach, a tam gdzie kierunek zmian nie był korzystny, pogłębiła negatywne trendy. Osiągniecie Celów Zrównoważonego Rozwoju zarówno dla Europy jak i całego świata będzie jeszcze większym wyzwaniem. Z drugiej strony ambitne plany odbudowy wielu krajów bazują na kierunkach wyznaczonych przez cele zrównoważonego rozwoju. 11 cel zrównoważonego rozwoju odnosi się do obszarów miejskich. Jak takie obszary są klasyfikowane przez Eurostat? W statystyce Eurostatu można znaleźć podział na „miasta”, „małe miasta i przedmieścia” oraz „obszary wiejskie”. Klasyfikacja oparta jest na pomiarze gęstości zaludnienia i ciągłości geograficznej (sąsiedztwa) w komórkach siatki o poziomie rozdzielczości wynoszącym 1 km2 (siatka kilometrowa). Miasta (obszary gęsto zaludnione) - co najmniej 50% ludności mieszka w ośrodkach miejskim. Ośrodek miejski jest skupiskiem sąsiadujących ze sobą komórek siatki kilometrowej o gęstości co najmniej 1 500 mieszkańców na km2 i minimalnej populacji 50 000 osób; Małe miasta i przedmieścia (obszary o średniej gęstości) – mniej niż 50 % ludności mieszka w ośrodkach miejskich, ale ponad 50 % ludności mieszka w skupisku miejskim; Obszary wiejskie (obszary słabo zaludnione) - lokalne jednostki administracyjne, w których ponad 50% ludności mieszka w obszarze wiejskim. Bardziej szczegółowy opis trendów w zakresie realizacji zadań przypisanych do 11 Celu Zrównoważonego Rozwoju publikujemy w następujących artykułach tematycznych: Powietrze zanieczyszczone pyłem PM2,5 i PM10 w miastach polskich i europejskich Stopień przeludnienia mieszkań w Polsce na tle standardów europejskich Problemy z hałasem ulicznym i sąsiedzkim Bezpieczeństwo polskich miast na tle Europy Wskaźnik recyklingu odpadów komunalnych w Polsce i Europie Powierzchnia osadnicza na mieszkańca w Polsce i Europie Udział transportu zbiorowego w przewozach pasażerskich w Polsce i Europie Bezpieczeństwo na drogach w Polsce i Europie Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Eurostatu i ONZ Stosunek liczby ludzi do powierzchni zamieszkiwanego przez nich terytorium (zwykle państwa lub jednostki administracyjnej nazywamy gęstością zaludnienia. Przeważnie podajemy ją w przeliczeniu na 1 km2, rzadziej (niemal wyłącznie w literaturze anglosaskiej) – na jedną milę kwadratową. Gęstość zaludnienia jest podstawowym wskaźnikiem wykorzystywanym przy charakterystyce rozmieszczenia ludności. Ze względu na stopień zamieszkania, wydzielono następujące strefy zamieszkania: ekumenę - obszary trwale zamieszkałe, na których człowiek prowadzi trwałą działalność gospodarczą; subekumenę - obszary mało zaludnione (1-10 os/km²), zamieszkałe okresowo lub o charakterze wyłącznie gospodarczym; anekumenę - ze względu na skrajnie niekorzystne warunki, obszary niezamieszkałe i niewykorzystywane gospodarczo. Terminy te najczęściej używane są w skali globalnej. Wzrost liczby ludności i zwiększające się możliwości techniczne prowadzą do systematycznego zwiększania powierzchni ekumeny. Dotychczasowa subekumena staje się ekumeną, zaś anekumena – subekumeną. Przykładem takich zmian może być rolnicze zagospodarowywanie Amazonii. Jeszcze do niedawna była to typowa subekumena, z rzadka zasiedlona przez koczownicze szczepy indiańskie, dziś w pobliżu dróg mamy gęste osadnictwo rolnicze. W chwili obecnej anekumena w zasadzie ogranicza się tylko do Antarktydy, większości wysp antarktycznych, wysp Arktyki (za wyjątkiem fragmentów wybrzeży Grenlandii, Spitsbergenu i większości wysp kanadyjskich), niektórych, najbardziej jałowych fragmentów pustyń tropikalnych, fragmentów wysokich gór. Niekiedy terminy ekumena, subekumena i anekumena używane są na określenie obszarów o różnej intensywności zasiedlenia i gospodarczego wykorzystywania w skali krajowej, a nawet regionalnej. W skali poszczególnych państw i regionów występuje nie tylko proces poszerzania zasięgu ekumeny, ale też - niekiedy – przekształcania terenów dotychczas zasiedlonych w subekumenę lub anekumenę. Może to być wynik planowej gospodarki państwa, związanej np. z zakładaniem nowych parków narodowych, znacznie częściej jednak spowodowane jest spontaniczną emigracją do miast i wyludnienie się wsi. Wyludniają się zwłaszcza tereny trudno dostępne i o niskiej jakości gleb. Proces ten zachodzi w różnych regionach świta, np. we Francji niemal bezludne jest wnętrze Masywu Centralnego, doliny w południowych Alpach. W XVIII stuleciu były to obszary gęsto zaludnione. Najwięcej ludzi (ponad 60 % ogółu mieszkańców Ziemi) zamieszkuje Azję, na Europę i Afrykę przypada niecałe 13 %, na Amerykę Północną wraz ze Srodkową – 8 %, na Amerykę Południową – 5,6 %, (Stany Zjednoczone wraz z Kanadą – 4,7 %, Ameryka Łacińska – prawie 9 %) a na Australie z Oceanią niecałe pół procenta. Zróżnicowanie gęstości zaludnienia na kuli ziemskiej jest ogromne i zależy zarówno od czynników przyrodniczych (żyzne gleby, łagodny klimat, rzeki, których wodę można łatwo wykorzystać w nawadnianiu itd.) jak też ekonomicznych (np. rozrastanie się wielkich okręgów przemysłowych) i historycznych ( do dzisiaj gęsto są zaludnione obszary, gdzie narodziły się wielkie cywilizacje starożytności – dolina i delta Nilu, Nizina Hindustańska, Nizina Chińska). Największa gęstość zaludnienia cechuje Europę i Azję – po ok. 100 mieszk./km2, najmniejsza: bezludną Antarktydę oraz Australię z Oceanią – 3 mieszk./km2. Gęstość zaludnienia dla całej kuli ziemskiej wynosi 43 os/km², dla poszczególnych kontynentów przedstawia się następująco: Europa (bez Rosji) - 97 os/km²; Azja - 74 os/km²; Afryka - 22 os/km²; Ameryka Południowa - 17 os/km²; Ameryka Północna - 16 os/km²; Australia - 3 os/km². W związku z absolutną dominacją liczby ludności południowo – wschodniej i południowej Azji można powiedzieć, ze osadnictwo wiąże się przede wszystkim z obszarami występowania monsunów zwrotnikowych i podzwrotnikowych. W Europie i Ameryce Północnej, Ameryce Południowej i Oceanii ludność zasiedla głównie obszary strefy podzwrotnikowej i umiarkowanej. Szczególnie wysoka gęstość zaludnienia występuje na Nizinie Chińskiej, w delcie Gangesu i Brahmaputry, południowej części Honsiu, krajach Beneluxu, Zagłębiu Ruhry, na Nizinie Padańskiej oraz Okręgu Przyjeziornym i Okręgu Północno – Wschodnim w Stanach Zjednoczonych. Poza tym można wskazać na deltę Nilu, Nizinę La Platy,, stany Minas Gerais i Sao Paulo w Brazylii, zachodnie wybrzeże Stanów Zjednoczonych ( a zwłaszcza Kalifornię) i obszar metropolitalny Meksyku. W strefie klimatów równikowych – mniej sprzyjających osadnictwu – większe koncentracje ludności występują tylko na Jawie, w południowych Indiach i Sri Lance, południowej Nigerii i w rejonie Morza Karaibskiego. Bez trudu można wiec zauważyć, że najgęściej zaludnione są obszary nadmorskie. W krajach średnio rozwiniętych koncentracje ludności są niemal związane z najbardziej dogodnymi warunkami dla rozwoju rolnictwa (Nizina Chińska, Jawa, delta Gangesu, delta Nilu), podczas gdy w krajach wysoko rozwiniętych – z kształtowanymi przez dwa wieki okręgami przemysłowymi. Najmniejszą gęstością zaludnienia charakteryzują się obszary o skrajnie niekorzystnych warunkach naturalnych, gdzie rozwój biomasy pierwotnej (roślin) i życie zwierząt natrafiają na trudne do przezwyciężenia bariery osadnicze – termiczną, świetlną, wodną i grawitacyjną. Są to przede wszystkim obszary tropikalnych lasów deszczowych, pustyń i półpustyń, jak również tereny wysokogórskie oraz leżące w strefach klimatów subpolarnych i polarnych, gdzie jedynie w szczególnych przypadkach rozwinęło się osadnictwo. W większości są to jednak obszary anekumeny i subekumeny.

czy rozmieszczenie miast w polsce jest równomierne